Almelo´s Joods archief naar museum Vriezenveen
ALMELO/VRIEZENVEEN – Het Joods archief over de Joodse gemeente in Almelo over de periode 1860-2010 is verhuisd van het gemeente archief in het oude stadhuis van Almelo naar het Historisch Museum Vriezenveen.
Aanleiding is de verhuizing van de gemeente Almelo naar het nieuwe stadhuis aan de Haven NZ waardoor geen ruimte beschikbaar meer is om het Joodse archief te bewaren en te beheren. Het overgedragen archief bestaat uit archiefbescheiden met een geschatte omvang van 7,6 strekkende meter. Dat zijn in hoofdzaak documenten, boeken en de Encyclopedia Judaïca, die uit 21 delen bestaat. Verder gaat het om een veelheid aan joodse voorwerpen, die een plaats vonden in de Almelose of Vriezenveense synagoge. Het gaat daarbij om lijsten met teksten, kaarten, kistjes voor verschillende doeleinden en fotomateriaal. De eerste tijd zal het archief nog niet toegankelijk zijn voor historisch onderzoek, omdat het in zijn geheel nog moet worden geïnventariseerd. De Nederlands Israëlitische Gemeente Twente in Enschede, waarin de Almelose Joodse Gemeente eerder opging, koos voor het museum in Vriezenveen vanwege de beschikbaarheid van een professioneel geschoolde archivaris in de persoon van Hessel Boonstra. Ook de archieven van de vroegere Joodse Gemeente Vriezenveen (1827-1923) hebben daar onderdak. De gemeente Twenterand is zuinig op de Joodse historie in Vriezenveen. De vroegere plattelandssjoel (synagoge) aan de Almeloseweg 5 is nog altijd beeldbepalend aanwezig in het straatbeeld.
De eerste synagoge in Almelo lag al voor 1803 in de noordelijke binnenstad (Bodden). In 1846 verhuisde de synagoge naar de Schalderoistraat. Die synagoge is tijdens de Tweede Wereldoorlog ongeschonden en behouden gebleven, net als de wetsrollen en andere rituele voorwerpen. Na de oorlog leefden nog maar weinig Joodse ingezetenen. De meesten waren afgevoerd naar de vernietigingskampen van de nazi’s. Toch werd de Joodse gemeente in Almelo weer actief en in 1980 werd een nieuwe synagoge in gebruik genomen aan het Kerkplein, grotendeels ingericht met het interieur van de oude synagoge aan de Schalderoistraat. In 2013 kwam het einde door krimp van de Joodse gemeenschap, die opging in Nederlands Israëlitische Gemeente Twente in Enschede. Het gebouw is nu in gebruik als dagopvang voor senioren.