 |
|
De figuur Zwarte Piet wordt voor veel betekenissen gebruikt. De meest gebruikelijke is die van de knecht van Sint Nicolaas, wiens feest begin december wordt gehouden. Aan de betekenis in dit verband hoeft hier weinig aandacht te worden geschonken. Deze Zwarte Piet is overbekend. Hij helpt de Goedheiligman bij het uitdelen van cadeautjes maar ook bij het uitdelen van straf. Vanwege dat laatste is hij bij de kinderen snel een boeman die angst aanjaagt.
Dat laatste is bij de opvoeding van de kleintjes vaak een zeer nuttig gegeven. Bij de opvoeding van jonge mensen behoort beslist een zekere discipline te worden aangeleerd. Dit is nodig om de opvoeding tot een goed einde te brengen daar in het gehele leven een zekere discipline tot de noodzakelijke eigenschappen behoort. Deze rol van Zwarte Piet wordt niet door iedereen in dank afgenomen. Vooral wat politiek links genoemd wordt is tegen de Zwarte Piet.
Zwarte Piet werd de gebeten hond. Hij zou gelijkenis vertonen met de geïmporteerde zwarte bevolking. Hij was dus een raciaal figuur, zwart en een boeman, dus slecht. Hij versterkte de vooroordelen van discriminatie. Tenminste, bij degene die daar last van wilde hebben. Maar lang niet iedereen schijnt zich hier van iets aan te trekken want het lijkt er op dat de figuren van 5 december, inclusief de Zwarte Piet, weer meer gaan worden gebruikt.
Toch berust de vergelijking tussen Zwarte Piet en de hier aanwezige minderheden op een vooroordeel. Het knechtje is helemaal niet zwart. Uit de Noord Europese mythen en sagen komt hij tevoorschijn als zoon Oel van Odin. Zij rijden met hun witte paard over de daken . Oel kijkt door het oelgat (schoorsteen) naar binnen, om te zien wat er gebeurt en meldt dit aan zijn vader. Deze laatste beslist wat de beloning of straf zal zijn.
Door het kijken in de schoorstenen wordt zijn gezicht zwart van het roet. Dat wordt ook in één van de Sinterklaasliedjes bezongen. Oel wordt ook nog met een roede afgebeeld, maar ook dat heeft niets met een boeman of boosaardige neigingen te maken. In de mythe is het een bosje berkentakken, waarmede Oel de bezoekers streelt. Dat zou vruchtbaarheid en gezondheid brengen. Het vooroordeel wat men meent te moeten bestrijden ligt dus grotendeels bij hun zelf.
Behalve als Piet van het feest wordt Zwarte Piet ook symbolisch gebruikt in het toespelen van de schuld of schuldvraag. In deze betekenis komt het veel voor in de politiek, maar daar niet alleen. "De Zwarte Piet toespelen" wil zeggen de schuld of de gevolgen op zich krijgen van bepaalde feiten of ontwikkelingen.
In deze zin komt het in de Tweede Kamer en in het jargon van het kabinet tamelijk veel voor.
Zo is de Zwarte Piet in twee van zijn meest voorkomende betekenissen behandeld. Dat dit gebeurt in de feestmaand, mag weinig verbazing wekken. Het is onze bijdrage voor het behoud van de eigen cultuur, waarvan de decemberfeesten een hoogtepunt zijn. Met kerstboom en al.
In ieder geval wens ik u alvast fijne feestdagen en een voorspoedig 2010.
Harry de Olde |
